Muỗi là tác nhân lan truyền bệnh từ người này sang người khác. Muỗi hút máu người và động vật bị bệnh sẽ mang theo virút và ký sinh truyền cho những người và động vật khác bị chúng chích thông qua nước bọt và chất chống đông máu chúng tiêm vào nạn nhân trước khi hút máu.

Đặc điểm loài muỗi

-  Muỗi là một nhóm sinh vật thuộc lớp côn trùng hợp thành họ Culicidae, bộ 2 cánh. Ở Việt Nam, có 3 giống muỗi chủ yếu: Anopheles (truyền bệnh sốt rét), Aedes (truyền bệnh sốt xuất huyết), Culex (truyền bệnh giun chỉ, viêm não Nhật Bản).
-  Muỗi sinh trưởng chủ yếu trong các đầm lầy, ao hồ, hoặc các vũng nước đọng, các vùng ẩm ướt. Chúng đẻ trứng xuống nước, trứng nở thành ấu trùng gọi là bọ gậy hay lăng quăng. Bọ gậy sống trong nước một thời gian, sau phát triển thành nhộng, rồi biến thái thành muỗi trưởng thành, bay lên khỏi mặt nước.

-  Một số loài muỗi có khả năng là vật trung gian truyền bệnh giữa người với người, hay giữa động vật và người. Các bệnh do muỗi truyền có khả năng gây tử vong cao gồm: sốt xuất huyết, sốt rét, sốt vàng da…
-  Ở Việt Nam, muỗi phát triển mạnh mẽ vào mùa mưa hàng năm, gây nên các dịch bệnh tử vong nhiều bệnh nhân. Vào mùa hè năm 2004, có vài chục nghìn người bị nhiễm bệnh sốt xuất huyết, trong đó có vài chục người đã tử vong. Trên thế giới, muỗi gây ra hơn nửa tỷ người bệnh sốt rét hàng năm, tập trung chủ yếu ở Châu Phi.

Vòng đời của muỗi:

Vòng đời của muỗi thuộc loại Biến thái hoàn toàn, tức là trải qua đầy đủ các giai đoạn phát triển gồm: trứng, ấu trùng, nhộng và con trưởng thành.

Trứng

Muỗi đẻ trứng mỗi trứng 1 lần hoặc đẻ từng mảng với hàng trăm trứng trên mặt nước. Hầu hết trứng nở thành ấu trùng trong vòng 48 giờ. Một con muỗi cái có thể đẻ trứng mỗi đợt cách nhau 3 ngày nếu chúng có đủ lượng máu để cho trứng phát triển.

Ấu trùng

Ấu trùng sau khi nở sống trong nước, thường ngoi lên mặt nước để thở. Giai đoạn đầu tiên của ấu trùng sau khi nở gọi là ấu trùng giai đoạn 1. Trong quá trình phát triển, chúng sẽ lột xác khoảng 4 lần, cơ thể sẽ to lớn hơn sau mỗi lần lột xác. Các giai đoạn tiếp theo của ấu trùng được gọi là ấu trùng giai đoạn 2, ấu trùng giai đoạn 3 và ấu trùng giai đoạn 4.

Hầu hết các ấu trùng đều dùng 1 ống đặc biệt nhô lên khỏi mặt nước để thở, cũng như giúp chúng nổi gần bề mặt nước. Muỗi Anopheles không có ống này và chúng thường nằm song song với bề mặt nước. Hầu hết ấu trùng muỗi thường ăn các vi sinh vật trong nước, một số loài thì lại ăn ấu trùng của các loài muỗi khác. Ấu trùng muỗi sống trong nước khoảng 7 – 14 ngày tùy theo nhiệt độ của nước.

Ở lần lột xác cuối cùng, ấu trùng chuyển sang giai đoạn nhộng.

Nhộng

Nhộng nhẹ hơn nước nên chúng nổi trên bề mặt nước. Chúng mất khoảng 2 ngày để chuyển đổi từ giai đoạn ấu trùng thành con muỗi trưởng thành. Vì nhộng không có miệng nên trong giai đoạn này, chúng không ăn gì cả.

 Muỗi trưởng thành

Muỗi trưởng thành mới thoát ra khỏi vỏ nhộng sẽ đậu trên mặt nước trong khoảng thời gian ngắn để hong khô cơ thể, làm chúng trở nên cứng cáp hơn để chúng có thể bay. 

Thường thì muỗi hay tập trung gần mặt đất và thường không di chuyển ra xa khỏi nơi chúng được sinh ra, nhưng đôi khi có thể bị gió đưa đi xa. Muỗi không phải là loài bay khỏe, tốc độ chỉ khoảng 1-2 km/giờ nên chỉ cần gió của quạt điện cũng hiệu quả tương tự như lưới ngăn muỗi.

Thường chúng kiếm ăn vào lúc sáng sớm, buổi chiều tối, đôi khi vào ban đêm. Tránh né sức nóng ban ngày. Vào ban ngày, chúng thường tìm nơi mát mẻ để nghỉ. Chúng thường sống ở những nơi ao hồ, vũng nước đọng hay những nơi cỏ rậm rạp.

Chỉ muỗi cái hút máu động vật để cung cấp dinh dưỡng cho trứng. Con đực thường không hút máu. Cả con đực và con cái đều sống dựa trên mật hoa và nhựa cây. Ở muỗi cái của hầu hết các loài, phần miệng có hình dáng như chiếc vòi để đâm qua da động vật (chim hay ngay cả da của loài bò sát, động vật lưỡng cư) để hút máu. Phần miệng của muỗi đực không thích hợp cho việc hút máu.

Muỗi cái định vị con mồi để hút máu thông qua mùi. Chúng rất nhạy cảm với CO2 tỏa ra qua hơi thở, cũng như các chất có trong mồ hôi và mùi của cơ thể. Chúng có thể phát hiện ra mục tiêu ở khoảng cách vài chục mét. Một số người thu hút muỗi nhiều hơn những người khác. Muỗi cũng có thể phát hiện mục tiêu thông qua nhiệt do cơ thể tỏa ra nên chúng có thể dễ dàng phát hiện động vật máu nóng và chim.

Muỗi đực có kích thước cơ thể nhỏ hơn muỗi cái.